Huấn luyện
Hạ cánh khẩn cấp – Kỹ năng bay hoàn hảo trong tình huống chịu áp lực cao
Bùi
Thái Giang dịch
Hạ cánh hoàn hảo đâu đó là như thế này -
một đồng cỏ rộng với cơn gió nhẹ đang thổi ống gió về phía ta,
ta ‘flare’ đúng độ cao rồi hạ cánh chính xác xuống điểm đã định,
nở một nụ cười thẳng vào ống kính máy ảnh của các phóng viên
đang chờ sẵn. Các phi công trình độ cao làm cho việc hạ cánh
trông hết sức ngon lành dễ dàng, chạm đất nhẹ nhàng, chính xác
theo ý muốn, không làm ‘đau’ ngọn cỏ nào. Nhưng điều gì xảy ra
nếu tất cả mọi thứ khác hoàn toàn và ta chính là người phi công
đang ngồi trên đai ngồi? Khi mà không có đồng cỏ ở trước mặt, ta
đang bị giáng xuống bởi turbulance đằng sau rặng cây, và vòm dù
ngừng bay? Làm thế nào để ta hạ cánh an toàn?
1. Kiểm tra vị trí phương hướng bãi đất
Đây là điều hết sức cơ bản, phải thú thật
là vấn đề này thường bị bỏ qua khi ta thấy ‘quá sướng’ khi tìm
thấy được một quả núi tốt có thể bay được. Nên đến kiểm tra bãi
hạ cánh trước khi bay. Với việc đặt ống gió ở bãi ta có thể bớt
được một yếu tố có thể dẫn đến sai lầm – ít nhất ta biết được
hướng gió mặt đất. Vào những ngày ấm, nóng, gió đặc biệt hay
thay đổi. Nhiều phi công đã cày mặt xuống đồng một đoạn kha khá
khi gặp phải gió đổi hướng trong điều kiện trời nóng ấm khi vào
giai đoạn ‘final approach’ chuẩn bị tiếp đất. Đặt ống gió ở bãi
hạ cánh sẽ giúp loại trừ một số trường hợp bị chấn thương.
2. Luôn luôn có phương án dự phòng
Nếu gặp phải cột khí đang xuống (‘Sink
Monster’ - that big column of descending air) đẩy nhanh ta xuống
đất, thì phương án dự phòng của ta là gì? Bất kể tình huống
tuyệt vọng đến đâu đi nữa, ta buộc phải có trong đầu một khu vực
hạ cánh khẩn cấp (trong tầm lượn dễ dàng của mình). Đánh giá khả
năng hạ cánh ở cả 2 bãi (dự kiến và dự phòng khẩn cấp) trong khi
đang bay, để khi bị rơi vào ‘turbulence’ thì ta bớt được một
việc phải nghĩ.
3. Bãi đáp nhỏ, cụp tai voi (Small field -
big ears)
Hạ cánh ở chỗ có một chút cỏ giữa cánh rừng
toàn cây cao, ta cần phải điều chỉnh đôi chút trong việc quy
trình hạ cánh như thông thường. Vấn đề là ở chỗ, góc lượn thông
thường của ta là rất hẹp và thấp – ngay cả khi tiếp cận cánh
đồng từ cạnh hướng gió thổi chân chạm ngọn cây thì ta cũng sẽ bị
vượt quá bãi đáp và bay vào cây ở phía xa. Kéo cụp tai dù
(big-ears) sẽ giúp ta có góc lượn dốc hơn. Kéo cụp tai trước
‘final approach’, thậm chí là từ khoảng 30m trên ngọn cây. Dùng
cách dịch chuyển trọng lượng để lái dù vào tuyến hạ cánh thông
thường, giảm bớt độ cao bằng cách bay chữ S ở cạnh hướng gió
thổi rồi chuyển vào đường lượn cuối cùng. Ta có thể vòng lượn
chữ S cuối cùng dưới độ cao của cây nếu cây là cao, để mất độ
cao càng nhiều càng tốt.
4. Quái thủ windshear
Vì điểm hạ cánh bao bọc bởi cây, cho nên sẽ
có sự khác biệt (đứt gãy về lớp) (ở mặt tiếp giáp giữa 2 hệ gió)
mà ta sẽ bay qua. Turbulence có thể làm xẹp vòm dù, mặc dù ta đã
kéo big-ears thì ít có khả năng bị xẹp vòm dù nữa do áp lực
trong các khoang vòm dù là cao. Ta cần phải cẩn thận đề phòng
khả năng bị thất tốc, vì góc tấn lớn. Chuẩn bị sẵn sàng sử dụng
speedbar nếu ta không thấy có bất cứ tí gió nào ở trên mặt mình
vì lúc đó ta đang dừng chuyển động về phía trước). Điều quan
trọng là không kéo dây brake quá nhiều khi bay xuyên qua chỗ đứt
gãy giữa 2 hệ gió vào vùng bóng của gió ở dưới. Vòm dù phải tăng
tốc độ để đảm bảo tính năng về khí động. Để vòm dù nhao xuống
nếu ta còn đủ độ cao để làm như vậy. Một khi vòm dù đã cân bằng
trở lại ta sẽ bay một đường dài vì không có gió nữa. Điều này
thường có nghĩa là lượn khỏi khoảng đồng trống và bay vào cây,
cho nên tiếp tục kéo big-ear và chỉ thả ra khi đã vào tuyến hạ
cánh và flare, ở độ cao 1 mét so với mặt đất. Thà là có một cú
hạ cánh mạnh (nhẹ hơn so với rơi tiếp đất trong nhảy dù), hơn là
bay vọt qua đồng trống rồi ‘ôm’ thân cây. Tệ hơn thế, mọi người
ta sẽ gọi bạn là chim gõ kiến ('Woody Woodpecker') từ giờ trở đi
cho đến hết đời. Thật khó mà chấp nhận có phải không?
5. Hạ cánh kiểu vẫy cánh bướm
Lần đầu tiên tôi (tác giả) thực sự phải sử
dụng kỹ năng hạ cánh kiểu bướm ở Italy. Bay quanh hồ Como,
thường ta sẽ bay trên khu vực có nhà với ít điểm hạ cánh. Chúng
tôi vừa xuống thấp sau một bài bay đôi và buộc phải bay dọc theo
một phố nhỏ, rẽ trái ở cuối, rồi hạ cánh xuống một bãi đất nho
nhỏ. Mọi việc có vẻ ổn cho đến giây cuối cùng, khi tôi nhìn thấy
các đường dây điện thoại xung quanh khoảnh đất. Tuyệt nhiên
không có tí gió nào, và ngay cả khi đã big ears thì cũng sẽ bị
treo lơ lửng trên đường dây điện thoại. Vì vậy tôi áp dụng kỹ
thuật vẫy cánh bướm. Kéo chậm cả 2 bên dây lái đến ¾, rồi thả ra
thật nhanh, liên tục kéo dây lái đến 3/4 rồi thả ra như kiểu vỗ
cánh. Nhịp vỗ cánh khoảng 2 giây. Ta có thể làm cho vòm dù hầu
như rơi thẳng đứng. Nguy hiểm là ở chỗ nếu ta giữ dây lái sâu
trong thời gian dài, ta có thể làm vòm dù bị thất tốc. Ta đang ở
rất gần mặt đất. Cho nên đây là cách để ta có thể dùng trong mỗi
cú hạ cánh khẩn cấp – ta phải chuẩn bị sẵn tư thế ‘chuẩn bị hạ
cánh trong nhảy dù’ trước khi gần đến mặt đất. Khép chân hướng
xuống dưới, gối hơi chùng, chân để lệch 45 độ so với hướng
chuyển động. Khi đã chạm chân xuống đất - bớt một thứ phải lo
lắng.
6. Vào rừng ... làm lâm tặc
Khi đã nhận ra là mình sắp hạ cánh vào cây
thì chớ có hoảng loạn. Hãy nhớ khép chặt chân. Nhằm vào phần rậm
rạp nhất của cây. Flare (kéo hết dây brake) khoảng 2 m trước khi
chạm cây và đơn giản là đứng vào cái cây. Đừng flare sớm quá, vì
ta sẽ rơi qua các cành yếu bên ngoài – ta muốn rơi vào giữa cây
để giảm thiểu khả năng bị thương. Buộc chắc người vào cây càng
nhanh càng tốt, nhớ kiểm soát vòm dù vì nó có thể phồng trở lại
và kéo ta khỏi các cành cây. Nếu ta bay qua nhiều cây, cần có
dụng cụ là sợi dây nhỏ và dài (để kéo dây thừng cứu hộ lên) và
một cái cưa dây để cắt dù khỏi các cành.
7. Nước ơi là nước
Trước tiên – tránh xa nước. Thà là hạ cánh
vào đá còn hơn là vào chỗ nước nông. Tuy vậy nếu không thể tránh
việc hạ cánh xuống nước, thì trước hết tháo khóa đùi (nếu còn
thời gian). Hạ cánh bình thường với flare thật sâu để đảm bảo là
vòm dù và dây dù không quấn vào người. Khi đã tháo khóa đùi, ta
có thể thoát xuống dưới đai ngồi và bơi xuống rồi gỡ thoát dây
dù và vòm dù. Nếu thấy nguy cơ hạ cánh xuống nước là cao ở điểm
bay nào đó thì luôn mang trong đai ngồi một con dao móc để cắt
khỏi bị vướng dây trong nước.
8. Ngạc nhiên một cách tệ hại
Nguy hiểm khi gặp phải các chướng ngại bất
ngờ thường là vấn đề phi công thay đổi kỹ thuật hạ cánh rồi hạ
cánh bằng cách ngoặt gấp gần mặt đất, hoặc tạo chuyển động con
lắc mạnh khi kéo dây brake nhằm tránh một vật gì đó trông có vẻ
không thân thiện. Nếu ta phải hạ cánh ở một chỗ tồi tệ như bãi
rác, hãy coi đó như khi ta hạ cánh bình thường. Chọn một điểm rõ
ràng, hoặc vật mà ta sẽ chạm phải, chuẩn bị tiếp cận tiếp đất
bình thường bay vào tuyến cuối nhanh và nhẹ nhàng, flare chuẩn
xác ở độ cao thông thường. Ngay cả khi ở điều kiện gió = 0, thì
flare chuẩn xác để hạ cánh sẽ làm cho vòm dù hầu như dừng hoàn
toàn. Dễ thấy là hạ cánh trên chướng ngại vật mà đà chậm và
thẳng còn hơn là thân người văng để có thể tránh được các vật
gặp phải trên tuyến hạ cánh.
9. Bám sát mục tiêu
Thảm kịch về một phi công dù lượn dày dạn
kinh nghiệm ở Mỹ đâm vào kênh dẫn nước rộng 1,5m và bị chết đuối
đã nói lên tất cả. Trừ khi ta có chủ đích tìm một điểm hạ cánh
an toàn hơn, còn không ta sẽ va phải chướng ngại vật nguy hiểm
này bởi vì ta cứ tiếp tục quan sát nó. Một khi ta xác định được
chướng ngại vật nguy hiểm, thì cần xác định một điểm an toàn và
quan sát điểm an toàn này. Còn khi ta cứ nhìn vào chướng ngại
vật thì ta sẽ chẳng đi đâu được.
Nguồn:
http://EzineArticles.com/?expert=Greg_Hamerton